Πόλη-Πολίτης-Πολιτισμός

Ας αρχίσω από την «πόλη»: την σκέφτομαι σαν ένα οργανωμένο σύστημα μίας κοινωνίας ανθρώπων που έχουν αντιληφθεί, ορίσει και συμφωνήσει να ακολουθήσουν ένα σύστημα αξιών και συνηθειών. Αυτό το σύστημα λοιπόν, όταν είναι καλολαδωμένο και λειτουργεί χωρίς παρατράγουδα, προσωπικά το αντιλαμβάνομαι σαν τον απόλυτο ορισμό του πολιτισμού. Οι διαχειριστές αυτού του συστήματος θέλουν να λέγονται πολιτικοί, ξεχνούν και ξεχνάμε όμως ότι τους πολιτικούς επιλέγουν οι άνθρωποι που κατοικούν στην πόλη (οι πολίτες) – και είναι αυτοί οι πολιτικοί που ασκούν την ..... πολιτική (για λογαριασμό μας)!

Δεν θα ήθελα να εστιάσω στην πολιτική αλλά στις συνήθειες των πολιτών. Τί άλλο μας έμεινε άραγε; Θεωρώ ότι η ελεύθερη ερμηνεία ενός συνόλου συνηθειών αποδίδεται με μία λέξη: «πολιτισμός». Τί ταλαιπωρία όμως έχει υποστεί ο δόλιος......πόσο συχνά τον αναμασάμε και συχνά τον παρερμηνεύουμε νομίζοντας ότι είναι ένα ειδικό σύνολο πράξεων που προέρχεται αποκλειστικά από τους καλλιτέχνες και όχι από εμάς τους ίδιους, τους καθημερινούς πολίτες;




Κι όμως...... Ο πολιτισμός κατ’ αρχήν υπάρχει ή δεν υπάρχει εξ αιτίας των καθημερινών συνηθειών των πολιτών, των πράξεών τους, των ενεργειών τους.......Κι αυτή η «ασήμαντη» (κατά πολλούς) καθημερινότητα είναι η κατάρα του απολίτιστου περιβάλλοντος που μας περιτριγυρίζει, μας συσφίγγει σαν μέγγενη και μας καταπιέζει μη ξέροντας γιατί.

Το έργο του καλλιτέχνη είναι ένα αποτέλεσμα μιάς μακράς προσωπικής του πορείας, είναι μία πολύπλοκη σύνθεση σκέψης και πράξης που προκύπτει από τον συνδυασμό του δικού του ξεχωριστού ταλέντου με την οξυδερκή παρατήρηση που καθημερινά εξασκεί. Ο πολιτισμός όμως – σαν έννοια - δεν είναι η αριθμητική πρόσθεση των καλλιτεχνημάτων και η στυλιστική έκθεσή τους στο κοινό. Είναι η συλλογική συνείδηση εκείνων των πολιτών που έχουν την ικανότητα να αναγνωρίζουν, να εκτιμούν, να αφομοιώνουν και να εντάσσουν την αξία του καλλιτεχνήματος στην αργή και σταθερή εξέλιξη της κοινωνίας μιάς πόλης. Οσο περισσότεροι συμμετέχουν σε αυτή την διαδικασία, τόσο επιτακτικότερη είναι η ανάγκη μίας κοινής γλώσσας που ο πολίτης «μιλάει» αυτόματα μέσα από τις καθημερινές του πράξεις. Κάποτε ίσως να αρκούσε ένας κώδικας 10 εντολών που έγιναν νόμοι. Αλλά σήμερα αυτός ο σύντομος παλιός κώδικας, όσο κι αν αυξήθηκε και πληθύνθηκε, δεν αρκεί.




Η καθημερινή συμπεριφορά του πολίτη στην πόλη που θέλει να έχει πολιτισμό, δεν μπορεί να γίνει νόμος και δεν πρέπει. Αλλοίμονο εάν με νόμο θα πρέπει να επιβάλλουμε το «καλημέρα» και το «ευχαριστώ» στις καθημερινές μας συναντήσεις και συναλλαγές. Παρ’ όλα αυτά, το «καλημέρα» μπορεί να μην λείπει (ευτυχώς συνεχίζει να λέγεται με αντανακλαστικό τρόπο) λείπει όμως πολύ συχνά το «ευχαριστώ» κι ας μου πεί κάποιος ότι δεν τώχει προσέξει. Φοβάμαι βέβαια ότι σε λίγα χρόνια μπορεί το επιφώνημα «ουγκ» να πάρει την θέση του «καλημέρα» αλλά ας μην είμαστε τόσο απαισιόδοξοι.

Ετσι, δεν μένει παρά να σκεφτούμε και να καταγράψουμε εκείνες τις μικρές ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού που έχουν θεριέψει και μας κάνουν ...... απολίτιστους! Αρχίστε λοιπόν, για να συμπληρώσουμε την μεγάλη λίστα!!!